Czym są narzędzia CAT? - Oprogramowanie wspomagające tłumacza
Co oznacza skrót CAT?
CAT to skrót od computer aided (lub assisted) translation – tłumaczenie wspomagane komputerowo.
Jest to oprogramowanie używane przez tłumaczy i lingwistów. Przede wszystkim wspiera proces tłumaczenia. Pozwala na edytowanie, tworzenie i przechowywanie tłumaczeń, zarządzanie nimi, więc w rzeczywistości ma wiele zastosowań.
Jedną z kluczowych rzeczy, o których należy pamiętać jest to, że narzędzia CAT nie tłumaczą za nas! Trados Studio pomoże tłumaczowi, ale nie wykona całej pracy. Nawet korzystając dodatkowo z tłumaczenia maszynowego, pozostaje szereg czynności, które należy wykonać samemu.
Bazy danych w narzędziach CAT
Pamięć tłumaczeń (ang. translation memory – TM)
Jest to jeden z najważniejszych elementów każdego narzędzia CAT. Pamięć tłumaczeń przechowuje tekst źródłowy i jego tłumaczenie. W trakcie pracy pamięć (lub pamięci – możemy korzystać z kilku baz jednocześnie) na bieżąco monitoruje tłumaczony przez nas tekst. Jeżeli trafimy na zdanie, które już wcześniej przetłumaczyliśmy (i zapisaliśmy w TM), otrzymamy natychmiast tłumaczenie wraz z informacją o zgodności 100% (ang. Exact Match – identyczna treść) lub CM (ang. Context Match – dodatkowa zgodność kontekstowa). Jeśli trafimy na zdanie podobne to wcześniej przetłumaczonego – otrzymamy sugestię tłumaczenia (ang. Fuzzy Match – podobieństwo zdań na poziomie 99% i mniej).
Pamięci tłumaczeń działają automagicznie – same wyszukują i wstawiają tłumaczenia. Jeżeli nic nie podpowiadają, to znaczy, że takiego (ani podobnego) zdania jeszcze nie tłumaczyliśmy. Jedynie dodawanie tłumaczeń do TM odbywa się ręcznie. W Tradosie Studio skrótem Ctrl + Enter.
Pamięci tłumaczeń działają najlepiej, jeżeli podzielimy je na kategorie, np. per klient lub dziedzina. Wówczas tłumacząc np. tekst o kosmetykach, powinniśmy wybrać naszą TM o kosmetykach, a tłumacząc dla Microsoftu – powinniśmy wybrać naszą TM dla tego klienta. W ten sposób dodajemy treści dopasowane do tego, co tłumaczymy i później otrzymujemy dopasowane tłumaczenia.
Pamięć tłumaczeń tworzymy samodzielnie! Oczywiście jeżeli otrzymamy od kogoś TM lub pobierzemy pamięć z Internetu, możemy też jej użyć. Niekoniecznie jednak będziemy zadowoleni z rezultatów, ponieważ wstawiane treści nie będą nie nasze.
CM (Context Match) – ten tekst źródłowy już kiedyś tłumaczyliśmy w identycznym kontekście.
Trafienie 100% (Exact Match) oznacza, że ten tekst kiedyś tłumaczyliśmy, natomiast kontekst był inny. Może to oznaczać, że podstawione tłumaczenie będzie wymagało poprawienia ze względu na kontekst. Korzystanie z TM dopasowanych do klienta lub dziedziny obniża prawdopodobieństwo potrzeby zmieniania trafień 100%.
Fuzzy Match to podpowiedzi (trafienia), które będą wymagały większych lub mniejszych poprawek. Pojawiają się tam, gdzie TM rozpozna zdanie podobne (ale nie identyczne) do tego, które ma w swoich zasobach. Im niższy poziom tym więcej poprawek trzeba będzie wprowadzić do podstawionego tłumaczenia. Po wprowadzeniu zmian wystarczy je zatwierdzić (Ctrl + Enter) i w ten sposób powstanie zupełnie nowy wpis w pamięci tłumaczeń.
Terminologia (ang. termbase – TB)
Umożliwia automatyczne znalezienie w bazie danych odpowiedniej terminologii dla słowa pojawiającego się w dokumencie. Podobnie jak w przypadku pamięci tłumaczeń, słowniki terminologiczne najlepiej działają wtedy, kiedy są dopasowane do kontekstu. Dlatego dobrze jest rozważyć odrębny słownik dla każdego klienta lub każdej dziedziny.
I podobnie jak z pamięciami tłumaczeń, słowniki terminologiczne tworzymy sami. Można oczywiście pobrać (jeśli znajdziemy taki) słownik, ale może się okazać, że będziemy zasypywani masą bezużytecznej terminologii.
I o ile przy zapełnianiu pamięci tłumaczeń otrzymujemy dużą pomoc od Tradosa, to przy terminologii musimy zaznaczyć słowo źródłowe i jego tłumaczenie i dopiero wtedy możemy utworzyć nowy wpis w słowniku. Zajmuje to z pewnością więcej czasu niż w przypadku TM.
Tłumaczenie maszynowe (ang. machine translation – MT)
No dobrze, na początku tego tekstu jest napisane, że „narzędzia CAT nie tłumaczą za nas”, a po skorzystaniu z tłumaczenia maszynowego okaże się, że jednak tłumaczą... Korzystanie z MT nie powinno zwalniać nas z obowiązku korzystania z pamięci tłumaczeń (TM)! TO pamięć tłumaczeń jest rdzeniem narzędzia CAT. Każde otrzymane z MT tłumaczenie powinniśmy sprawdzić, ewentualnie poprawić i zatwierdzić (Ctrl + Enter), żeby trafiło do naszej pamięci. Pamięci tłumaczeń mają wyższy priorytet w stosunku do tłumaczenia maszynowego. Każde zatwierdzone zdanie, kiedy następnym razem pojawi się już jako CM lub 100% będzie oznaczało, że taki tekst pochodzący pierwotnie z MT osobiście sprawdziliśmy i zatwierdziliśmy.
Tłumaczenia maszynowe w edytorze Tradosa Studio oznaczane są jako NMT lub AT (w zależności od wersji Tradosa Studio oraz wybranej usługi MT). Jedynie podpowiedzi z pamięci tłumaczeń mogą być oznaczane jako CM, 100% czy Fuzzy Match (od 99% do 70%).